Podróż przez tajemniczy świat gruczołów potowych i ich wpływ na pracę naszego organizmu

Zlokalizowane w różnych częściach ciała, gruczoły potowe to charakterystyczny element skóry. Ich brak obserwujemy jedynie na wargach. Gruczoły te są najbardziej skoncentrowane na stopach, dłoniach, pod pachami oraz miejscach intymnych. Znajdziemy tam dwa rodzaje tych ciekawych struktur: gruczoły ekrynowe oraz apokrynowe, które nie tylko różnią się swoją lokalizacją, ale również rodzajem produkowanego przez siebie potu. Ich kluczowa funkcja polega na regulacji temperatury ciała.

Gdy przyjrzeć się bliżej gruczołom potowym ekrynowym, szybko zauważymy, że stanowią one znaczną większość wszystkich gruczołów potowych występujących w ludzkiej skórze. Szacuje się ich liczbę na 2-5 milionów i można je znaleźć praktycznie na całej powierzchni skóry, jednak ich rozmieszczenie nie jest równomiernie. Najwięcej z nich można znaleźć na podeszwach stóp i dłoniach. Charakteryzują się tym, że ich ujścia znajdują się bezpośrednio na powierzchni skóry, przerywając ciągłość naskórka. Wydzielina, którą produkują, jest rzadka, bezbarwna i bezzapachowa. Składa się w 99% z wody, a pozostały procent stanowią składniki komórkowe, takie jak mocznik, amoniak, kwas urokainowy, kwas mlekowy i enzymy. Pot ekrynowy, ze względu na obecność substancji o charakterze kwasowym, decyduje o odczynie pH naszej skóry. Im bardziej kwaśny jest pot, tym więcej produkuje go gruczoł ekrynowy. Główną rolę tego rodzaju potu stanowi termoregulacja – gdy temperatura otoczenia rośnie, to produkcja potu zwiększa się, ochładzając organizm.

Z drugiej strony mamy gruczoły potowe apokrynowe, które są mniej liczne i występują praktycznie wyłącznie w okolicy pach i narządów płciowych. Produkt tych gruczołów uwalnia się do mieszków włosowych, skąd następnie trafia na powierzchnię skóry. Pot apokrynowy jest gęsty i zawiera dużo lipoprotein, amoniaku, mocznika oraz resztek komórkowych. W porównaniu do potu ekrynowego zawiera znacznie mniej wody. Jego barwa jest żółta i ma specyficzny zapach – jest to idealne środowisko dla rozwoju bakterii, stąd konieczność zachowania wysokiej higieny osobistej, w tym codziennej zmiany bielizny i kąpieli. Warto zauważyć, że skład i ilość produkowanego potu apokrynowego mogą różnić się w zależności od wielu czynników, takich jak płeć (mężczyźni pocą się bardziej), stres czy dieta.

W tym kontekście warto wspomnieć, że gruczoły potowe nie są jedynymi gruczołami skórnymi – obok nich działają także gruczoły łojowe, które produkcują tzw. sebum, zupełnie inną substancję. Ta mieszanka substancji lipidowych, składająca się m.in. ze skwalenu, cholesterolu, kwasów tłuszczowych, wosków i esterów oraz trójglicerydów, jest kluczowa dla ochrony skóry przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi i nadmiernym odparowywaniem wody.

Pot pełni różne funkcje w naszym ciele – jego najważniejsza rola to termoregulacja. Dzięki wydzielaniu potu ciało się ochładza, a jednocześnie usuwa toksyny oraz zbędne produkty przemiany materii. Pot chroni również naszą skórę przed chorobotwórczymi drobnoustrojami i szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi – tworzy tzw. płaszcz hydrolipidowy.

Niestety, pocenie się może również przybrać formę nadmierną. Szacuje się, że średnia ilość wydzielanego potu wynosi 700-900 ml dziennie, jednak w przypadku nadmiernej potliwości ta wartość może zwiększyć się nawet kilkukrotnie. Nadmierne pocenie się może towarzyszyć różnym poważnym chorobom ogólnoustrojowym, takim jak choroba Raynauda, gruźlica, cukrzyca, nadczynność tarczycy czy depresja. Warto podkreślić, że jest wiele metod regulacji nadmiernej czynności gruczołów potowych, które powinny być dobrane indywidualnie po konsultacji z lekarzem.