Rozpoznawanie i leczenie nocnego potu: przejawy, przyczyny i sposoby pomocy

Pocenie się w nocy nie zawsze oznacza obecność tzw. nocnych potów. Ten specyficzny objaw nie jest związany z nadmierną potliwością ani przegrzewaniem ciała podczas snu. Przyczyny mogą być różnorodne i często wymagają wielu badań oraz doświadczenia medycznego do prawidłowego zdiagnozowania. Czy istnieją sytuacje, kiedy poty nocne powinny budzić nasze obawy?

Okazuje się, że aż 40% pacjentów zgłaszających się do lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej skarży się na nawracające poty nocne. Te dyskomfortowe objawy dotyczą zarówno mężczyzn, jak i kobiet, chociaż u tych drugich przyczyny często są związane z hormonami, co zwykle ułatwia diagnozę.

Nocne pocenie się nie jest definiowane jako stan, kiedy osoba idzie spać w ciepłych ubraniach, przykrywa się grubym kocem i budzi się spocona. Przegrzanie podczas snu to powszechne zjawisko, a pot jest naturalnym mechanizmem organizmu mającym na celu obniżenie temperatury ciała.

Chociaż brak oficjalnej medycznej definicji nocnych potów, z badań przeprowadzonych przez amerykańskich naukowców w 2012 r. wynika, że decydujące są takie czynniki jak regularność, intensywność (która wymaga zmiany ubrań lub pościeli) i odczuwany dyskomfort. Nie określa się natomiast obszaru ciała, w którym występuje pocenie – rozpiętość jest tu różna i obejmuje obszary od twarzy i dłoni po plecy i klatkę piersiową.

Badacze nie potrafią dokładnie wyjaśnić mechanizmu nocnego pocenia. Są przypuszczenia, że może to być wynikiem termoregulacji, na przykład podczas stanu gorączkowego towarzyszącego wielu infekcjom, lub też może być niewiążące z termoregulacją, ale związane raczej z działaniem układu nerwowego, nieprawidłowościami w reakcjach chemicznych czy procesie osmozy w organizmie lub bezpośrednim stymulowaniem gruczołów potowych.

Nocne poty często opisywane są w kontekście menopauzy. Głównym powodem jest tu wahanie poziomu hormonów kobiecych – estrogenu i progesteronu, które są ściśle powiązane z procesem przekwitania i stopniowym wygaszaniem funkcji rozrodczych. Zmiany w poziomie tych hormonów wpływają na produkcję innych hormonów i zakłócają procesy termoregulacji. W rezultacie, kobiety w wieku między 45 a 55 lat często skarżą się na uderzenia gorąca, rumieńce oraz pocenie, które jest najbardziej dokuczliwe w nocy. W tym przypadku, dobrze dobrana hormonalna terapia zastępcza może znacząco poprawić jakość nocnego odpoczynku.

Podobnie jak w przypadku menopauzy, nocne poty mogą być problemem dla kobiet w okresie połogu, kiedy gospodarka hormonalna jest jeszcze niestabilna, oraz podczas stosowania antykoncepcji hormonalnej, w okresach kiedy tabletki są planowo odstawiane. Innym typowo kobiecym problemem jest przedwczesne wygasanie czynności jajników – sytuacja, kiedy u kobiet przed 40. rokiem życia dochodzi do wyczerpania pęcherzyków jajnikowych, co prowadzi do drastycznych zmian hormonalnych.